Co to jest zaćma (katarakta)?

Zaćma zwana również kataraktą  jest to taki stan oka, w którym na skutek stopniowej utraty przejrzystości soczewki oka dochodzi do pogorszenia widzenia.

Najczęściej zaćma występuje u osób starszych – tzw. zaćma starcza i jej etiologia nie jest dokładnie wyjaśniona. Może też być spowodowana czynnikami genetycznymi, stosowanymi lekami np. sterydami lub urazem oka

Pacjenci zgłaszają się do lekarza z pogorszeniem widzenia w nadziei zmiany okularów. Niestety zmiana korekcji okularowej nie pomaga w ogóle lub  w niewystarczającym stopniu i chory kierowany jest do ośrodka wykonującego operacje zaćmy.

Jak leczyć zaćmę?

Leczenie zaćmy jest obecnie wyłącznie chirurgiczne. Stosowane preparaty w postaci kropli nie mają klinicznego potwierdzenia ich skuteczności, a ich długotrwałe przyjmowanie może prowadzić do trwałych zmian w oku z powodu działań niepożądanych.

W ostatnich latach dokonał się wielki postęp w chirurgii zaćmy i obecnie jest to najczęściej wykonywany i  jeden z najbardziej bezpiecznych zabiegów chirurgicznych na świecie. Sam zabieg przebiega w znieczuleniu miejscowym, trwa kilkanaście minut i w krótkim czasie po zabiegu pacjent może iść do domu.

Zabieg polega na wymianie zmętniałej części soczewki za pomocą ultradźwięków (fakoemulsyfikacji)  oraz wszczepieniu soczewki przejrzystej do torebki soczewki. Podczas zabiegu wykonywane jest bardzo niewielkie nacięcie oka, które nie wymaga zakładania szwów, co znacznie skraca okres gojenia i zmniejsza astygmatyzm rogówki w porównaniu ze starą metodą – zewnątrztorebkowego usunięcia zaćmy.

Często zadawane pytania

Jakie jest postępowanie przed operacją?

Przed zabiegiem wykonywane są badania określające krzywiznę rogówki i długość gałki
ocznej. Jest to niezbędne do określenia mocy soczewki wczepianej do oka. Zalecane jest
nie spożywanie posiłków i płynów 6-8 godzin przed zabiegiem.

Jakie jest postępowanie w czasie operacji?

Przed zabiegiem zakraplane są do operowanego oka leki rozszerzające źrenicę oraz
antybiotyk. Okolica oka będzie umyta i zdezynfekowana. Czas operacji to około 15-20
minut i zwykle odbywa się w znieczuleniu miejscowym. Po zabiegu zakładany jest
opatrunek na oko, pacjent odpoczywa krótki okres czasu po operacji (około 30 minut) i
może zostać wypisany do domu. Opatrunek jest usuwany następnego dnia w trakcie
wizyty kontrolnej.

Jakie jest postępowanie po operacji?

Niewielkie swędzenie, podrażnienie oka, uczucie ciała obcego to objawy, które
występują u większości chorych w pierwszych dniach po operacji. Może również
występować wydzielina z oka oraz światłowstręt. Zwykle są to objawy przemijające i
ustępują po paru dniach.
Bezpośrednio po operacji pacjent zakrapla leki, przepisane przez okulistę w celu
przyspieszenia gojenia i zmniejszenia ryzyka infekcji. Trzeba unikać pocierania i
dotykania oka. Dla ochrony oka można nosić okulary lub osłonę. W słoneczne dni
wskazane są przyciemniane okulary przeciwsłoneczne. W domu należy unikać
podnoszenia ciężkich przedmiotów i gwałtownego schylania się. Można spacerować,
chodzić po schodach, oglądać telewizję i wykonywać lekkie prace domowe.

Gojenie i stabilizacja widzenia u większości osób występuje zwykle w okresie
pierwszych 2-4 tygodni od operacji.

Czy po operacji mogą wystąpić jakieś problemy?

Problemy po operacji występują rzadko. Należy wymienić: infekcję, krwawienie, stan
zapalany (ból, zaczerwienie, obrzęk), podwójne widzenie, niskie lub wysokie ciśnienie
wewnątrzgałkowe. Stany te mogą być skutecznie leczone pod nadzorem lekarza
okulisty.
Czasami może dochodzić do zmętnienia torebki soczewki, do której wszczepiana jest
soczewka sztuczna. Objawia się to stopniowym przymgleniem widzenia. Stan ten
określa się jako – zaćmę wtórną i może występować u niektórych osób po kilku
miesiącach lub latach od momentu operacji.
Leczenie zaćmy wtórnej polega na wykonaniu małego otworu w zmętniałej torebce
soczewki za pomocą lasera. Zabieg ten nazywa się kapsulotomią laserową YAG, trwa
kilka minut, jest bezbolesny i można po tym zabiegu iść do domu. Wykonanie zabiegu
umożliwia promieniom światła łatwiejsze przechodzenie do siatkówki i pacjent
odczuwa poprawę widzenia.
Po tym zabiegu rzadko występują powikłania. Jednym z nich może być wzrost ciśnienia
wewnątrzgałkowego, co może być skutecznie leczone kroplami do oczu.
W bardzo rzadkich sytuacjach może dojść do ciężkiego zapalenia oka po operacji zaćmy i
utraty widzenia.

Kiedy moje widzenie będzie znowu prawidłowe?

Po operacji można wykonywać większość codziennych czynności, pomimo, że widzenie
operowanym okiem jest jeszcze przymglone. U większości osób potrzeba kilku tygodni
do poprawy i pełnej stabilizacji widzenia.
Po wszczepieniu soczewki sztucznej większość osób obserwuje, że kolory są bardzo
jaśniejsze i bardziej wyraziste. Wynika to z tego, że wszczepiona soczewka jest
przezroczysta, natomiast soczewka naturalna ma żółtawo-brązowawy odcień. Oko w
okresie kilku miesięcy przyzwyczaja się do tego, że odbierane kolory są jaśniejsze.
Pomocnym w tym może być stosowanie przyciemnianych okularów, zwłaszcza w
okresie słonecznej pogody.
Przed operacją wykonywane są badania w celu dobrania mocy wszczepianej soczewki
tak, aby po operacji pacjent miał dobre widzenie na odległość bez korekcji okularowej.
Korekcja okularowa jest zwykle wymagana do czytania. Po operacji czekamy zwykle
kilka tygodni, do momentu zagojenia się oka i stabilizacji widzenia, aby dobrać nowe
okulary do czytania. Do tego czasu można używać swoje okulary.
Zastosowanie soczewek wieloogniskowych (multifokalnych) pozwala chorym widzieć
dobrze na odległość jak również czytać bez okularów. Zabiegi z użyciem tych soczewek
nie są jednak refundowane przez NFZ.